Byszewo

Ok. poł. XIII w. cystersi uzyskali przywilej na lokację miasta  na prawie średzkim /z Środy Śląskiej/ w Byszewie od księcia kujawskiego Ziemomysła, Jednakże wkrótce potem, ok. 1288, po przeniesieniu klasztoru do Koronowa, upadł zamiar utworzenia miasta. . Klasztor był ufundowany dokumentem wystawionym 25 lipca 1250 roku - książę kujawski Kazimierz zatwierdził darowiznę swojego skarbnika Mikołaja Zbrożka z Byszewa. Obejmowała ona 8 wsi i 4 przysiółki. Z nadania księcia  cystersi otrzymali dalsze dwie wsie. Pierwotne uposażenie klasztoru składało się więc z 10 wsi i 4 przysiółków.  Pierwsi cystersi przybyli tu w latach  1253 do 1256. W 1251 roku biskup włocławski na prośbę księcia Kazimierza ustanawia dziesięcinę w Byszewie.

W 1283 Krzyżacy niszczą klasztor, a ok. 1288 zakonnicy przenoszą się do pobliskiego Koronowa.

Nowa siedziba cystersów przez długi czas zwana była Nowym Byszewem. Wskutek translokacji, cystersi pojawili się około 5 marca 1289r. w osadzie Smeysche. W tym czasie książę pomorski Mszczuj II nadał im wieś Polaszki nad Wierzyca, z której dochody miały być przeznaczone na budowę nowego klasztoru. Przeniesione ze Starego  Byszewa opactwo oficjalnie nosiło miano Corona S. Marie, z czego wywiodła się nowa nazwa miejscowości, w źródłach z 1349r. po raz pierwszy zapisana jako Koronowo.

Opactwo na nowym miejscu było wielokrotnie grabione, głównie ze względu na położenie nadgraniczne; spalone i zniszczone przez krzyżaków. Nie oszczędzono go także podczas „potopu szwedzkiego”. W 1819 roku nastąpiła kasata klasztoru, w którym ówcześnie zamieszkiwało 14 zakonników. Kościół cysterski zamieniono na parafialny, użytkowany wspólnie przez katolików        
i ewangelików. Zabudowania klasztorne po 1819 roku zostały przeznaczone na więzienie.

Byszewo – Sanktuarium Matki Boskiej Byszewskiej

                   Królowej Krajny

Ok. 1288r. zakonnicy byszewscy przenoszą się do pobliskiego Koronowa. Przed rokiem 1358, przy opuszczonym, drewnianym najpewniej kościele poklasztornym w Starym Byszewie, cystersi ufundowali parafię obsługiwaną pierwotnie przez kler diecezjalny. W 1460 roku byszewską świątynię parafialną wcielono do koronowskiego opactwa. Odtąd urząd miejscowego plebana piastowali członkowie cysterskiego konwentu. Zapewne dopiero po inkorporacji przystąpiono do budowy murowanego, gotyckiego budynku kościelnego, ukończonego być może na początku XVI stulecia. Wedle przywileju odpustowego z 1508r. świątynia byszewska nosiła wezwanie Trójcy Świętej, NMP, Św. Jana Chrzciciela, Św. Mikołaja oraz Wszystkich Świętych. Gotycki kościół uległ zniszczeniu w pierwszej ćwierci XVII w. wskutek pożaru. Budowa nowej świątyni postępowała wolno. Na miejscu spalonego kościoła stanął  manierystyczny obiekt sakralny, konsekrowany w 1663r.

Kościół parafialny pw. Świętej Trójcy i Narodzenia Najświętszej Marii Panny - rozbudowany, konsekrowany 1663 p. w. Trójcy Św., N. P. Marii oraz św. Jerzego
 i Mikołaja; przebudowany w 2. poł. w. XVIII  przez dodanie kaplic, założenie sklepień w nawie i hełmu na wieży. Obok - dzwonnica (XVIII lub pocz. w. XIXw.), spichlerz plebański - drewniany, konstrukcji sumikowo- łątkowej, z częścią murowaną (XVIII w).

Wnętrze kościoła: sklepienia krzyżowo - żebrowe, żaglaste i kolebkowo – krzyżowe; jednolity stylistycznie, rokokowy XVIII w. wystrój- smukłe i lekkie białe polichromie ze złoconą ornamentyką ażurową z 1920 r.

Wyposażenie pocysterskie kościoła: zestaw XVII w. portretów i herbów trumiennych; Grupa Ukrzyżowania na ozdobnym łuku tęczowym z wkomponowaną w jego arkadę amboną, wykuta w granicie XIII w. romańska misa chrzcielna; w części środkowej ołtarza głównego  obraz „Zwiastowanie Marii Panny”, który stanowi zasłonę  obrazu Matki Boskiej Byszewskiej (XVII w), na jego odwrocie-  obraz męczeństwa apostoła Bartłomieja z XV w. (niedostępny do oglądania)                             

 

Zwiedzanie: oprowadza gospodarz miejsca- ks. Janusz Góral,

Byszewo 86-017 Wierzchucin Królewski

tel.(052)382 32 95 

pbyszewo@pelplin.diecezja.org