Barwy liturgii… (2004)

f2W skarbcu Katedry Pelplińskiej przez wieki gromadzone były szaty liturgiczne, służące cystersom. W XIX wieku, kiedy Pelplin został stolicą diecezji, dołączone zostały zasoby skarbca katedralnego w Chełmży. W ten sposób powstał świetny i różnorodny zbiór paramentów liturgicznych, liczący kilka tysięcy przedmiotów. Do dzisiaj zachowała się ogromna część tekstylnych zabytków, stawiając pelplińską kolekcję wśród najbogatszych europejskich zbiorów zabytkowy tkanin i haftów. Znajdziemy wśród nich paramenty wykonane z tkanin wyprodukowanych w najważniejszych ośrodkach tkackich XVI, XVII, XVIII i XIX wiecznej Europy. Warto zwrócić uwagę na jedwabne aksamity z XVI stulecia, pochodzące z manufaktur włoskich, jedwabne tafty i adamaszki produkowane przez fabryki tekstylne we Francji, w tym najsławniejsze w Lyonie w XVII i XVIII wieku oraz na XIX-wieczne figuralne tkaniny żakardowe, nawiązujące do gustu i wzornictwa poprzednich epok. Wiele zabytkowych szat zdobią hafty. W pelplińskim zbiorze zachowały się tylko nieliczne, ale przez to bardzo cenne przykłady haftów z początku i końca XV wieku. Dwie kolumny naszyto wtórnie na jednym ornacie w XIX bądź XX wieku. Perłą zbioru są dwa ornaty z początku XVI wieku, ze scenami z życia św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz tzw. Eucharystyczny. Oba wyhaftowano bardzo trudną techniką „złota cieniowanego” w warsztacie w Północnych Niderlandach. Wśród paramentów z XVII i XVIII stulecia są ornaty wykonane w klasztornych pracowniach pomorskich. Większość z nich ma cechy, pozwalające łączyć je z klasztorami benedyktynek żarnowieckich, toruńskich, chełmińskich oraz norbertanek żukowskich. Sarmacki gust i zależności od wzornictwa sztuki Wschodu, wykazują nie tylko te paramenty, ale także ornaty uszyte z pasów kontuszowych. Niezwykle interesujący jest zespół obiektów, które powstały w XIX i na pocz. XX stulecia w wytwórniach niemieckich i lyońskich. W reakcji na gust barokowy, podejmowano próby „odrodzenia szatnictwa liturgicznego”. Starano się powrócić do stylistyki średniowiecznej i dawnych technik, aby przywrócić paramentom liturgicznym ich znaczenia symboliczne i teologiczne. Można było wówczas nabywać ornaty „z metra” bardzo dobrze wykonane technicznie, które odtwarzały wzory gotyckich i renesansowych tkanin i haftów, ale także zaopatrzyć zakrystię w indywidualnie projektowane garnitury liturgiczne, których styl łączył przeszłość z aktualną modą. Stąd, w wielu parlamentach, pojawiają się motywy charakterystyczne dla secesji i Art Deco.
Zbiór pelplińskich paramentów liturgicznych, kryje w sobie wiele dotąd nie odkrytych informacji historycznych, w tym powiązań z historycznymi postaciami diecezji chełmińskiej. Zaledwie parę obiektów doczekało się dotąd szczegółowego opracowania. Wystawa ma rozpocząć systematyczne opracowywanie tego niezwykle bogatego zbioru i dać podstawy do stworzenia stałej ekspozycji tkanin w Muzeum Diecezjalnym. Wszystko po to, aby również ta część dorobku kulturowego Pelplina mogła stać się jego dumą i znakiem rozpoznawczym.

 

01 02 04 05 06 07 08 09 11 12 13 15 16 17 18 19 21 22 23 24 27 29 30 31 32 33 34 35 36 f1