Biskup Czapski

czapskiTomasz Franciszek Czapski, herbu Leliwa (ur. ok. 1675 w Malborku, zm. 23 kwietnia 1733 w Pelplinie) – opat pelpliński, biskup chełmiński.

Pochodził z zamożnej i wpływowej w Prusach Królewskich rodziny Czapskich. Syn Franciszka Mirosława podkomorzego malborskiego i Zofii Guldenbolk von Holt.

Święcenia otrzymał z rąk sufragana chełmińskiego F. Bogorii Skotnickiego. W 1701 był proboszczem w Miłoradzu i Kościelnicy na Żuławach (diecezja pomezańska), w tym samym czasie otrzymał godność kanonika chełmińskiego. Od 1702 koadiutor opata pelpliński cystersów, a następnie opat (1702-1733) i generalny komisarz polskiej i litewskiej prowincji tegoż zakonu. Uświetnił kościół opactwa w Pelplinie nowym ołtarzem i amboną. Zbudował także kościół w siedzibie opackiej w Pogódkach koło Starogardu Gdańskiego oraz rezydencję opacką w Pelplinie.

W dziedzinie działalności politycznej był obecny w 1728 i 1730 na sejmiku w Grudziądzu, w 1731 brał udział w radzie senatu, a w 1732 na sejmie i radzie senatu. W czasie bezkrólewia po śmierci Augusta II był obecny na obradach sejmiku generalnego w Malborku.

1 lipca 1726 prekonizowany na koadiutora chełmińskiego przy biskupie Feliksie Kretkowskim. Samodzielne rządy w diecezji objął 5 stycznia 1731. Prowadził gorliwą działalność duszpasterską. Szczególną uwagę poświęcił diecezji pomezańskiej, w której zwizytował wszystkie parafie, wydając zarządzenia reformacyjne dotyczące kultu i zabezpieczenia własności kościelnej. Dwa razy odprawił uroczystą procesję Bożego Ciała w Toruniu. W 1732 ogłosił obszerny list pasterki tzw. processus ad clerum, w którym nakazał odbywanie wizytacji dziekańskich, zwoływanie kongregacji dekanalnych, odprawianie rekolekcji przez duchownych, obowiązek rezydencji. W 1732 dokonał rewizji przywilejów w diecezji i uporządkował sprawy materialne biskupstwa.

Konserwacja i restauracja unikatowego zbioru obrazów renesansowych i barokowych

biskupi-zdjęciesmallZakończyła się konserwacja i restauracja unikatowego zbioru obrazów renesansowych i barokowych z Muzeum Diecezjalnego w Pelplinie. Prace konserwatorskie prowadzono dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Kurii Diecezjalnej Pelplińskiej oraz Muzeum Diecezjalnego. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznało środki w ramach programu Dziedzictwo kulturowe, priorytetu Wspieranie Działań Muzealnych. Są to cztery portrety Biskupów Chełmińskich: Piotra Tylickiego z

1597 r., Wawrzyńca Gembickiego z 1600 r., Tomasza Franciszka Czapskiego z 1702 r. i Wojciecha Stanisława Leskiego ­ 1752 r. Obrazy są olejne, malowane na płótnie lnianym, w ramach drewnianych, frezowanych, złoconych i srebrzonych, polichromowanych. Obrazy te, to najcenniejsza część kolekcji wchodząca w skład kilkudziesięciu portretów, stanowiących Poczet Biskupów Chełmińskich przechowywanych w zbiorach Pelplińskich (z różnych epok). Stanowią one namacalny dowód historii diecezji

chełmińskiej jako administracyjnego ośrodka władzy kościelnej na Pomorzu, ściśle związanego z losami naszej ojczyzny i jej obywateli, stanowią one świadectwo materialnej i niematerialnej historii Polski. Wśród zabytków przeszłości, które powstały na tym terenie, specjalne miejsce zajmuje kolekcja tych oficjalnych portretów, albowiem wielu z tych dostojników Kościoła było ważnymi osobistościami w dziejach Rzeczypospolitej.

Obrazy wytypowane zostały do konserwacji, ze względu na swój zły stan zachowania w większości przypadków była to konserwacja ratunkowa. Obiekty były silnie zdegradowane, zdeformowane, osypujące się, zabrudzone, z licznymi ubytkami, na ramach widoczne ślady żerowania owadów.

Prace konserwatorskie przeprowadzili dyplomowani konserwatorzy dzieł sztuki: mgr Agnieszka Katarzyna Przepióra, mgr Michał Ziemkiewicz, przy współpracy z mgr Karoliny Ryfki i mgr Rajmunda Mazura.

Odrestaurowano ołtarz Siedmiu Sakramentów w pelplińskiej katedrze

Kolejny ołtarz z Bazyliki Katedralnej w Pelplinie z 1619 r., pw. Siedmiu Sakramentów odzyskał dawną świetność po pracach konserwatorskich. Ołtarz ten, to wybitny przykład sztuki manieryzmu w Polsce, z bogatym ikonograficznym przesłaniem, z mistrzowskimi obrazami Hermana Hana i Jana Petera-Hackiego.

Na szczególną uwagę zasługuje obraz „Adoracja Hostii”, najwyższej klasy malarskiej autorstwa mistrza Hermana Hana, na co dzień mało widoczny znajdujący się w zwieńczeniu pięciometrowego ołtarza. Ciekawostką jest to, że ozdobiony jest kolorowymi kamieniami. Największe, osadzone w obrazie w ołowianych spoinach są oryginalne z początku XVII w., większość drobnych kryształów uległa zniszczeniu i wymagały rekonstrukcji. W trakcie badań konserwatorskich odkryto że nietypowo namalowana jest monstrancja, farbą z dodatkiem prawdziwego złota, z hostią ukazaną syntetycznie, monochromatycznie, niemal współcześnie.
Obraz główny „Udzielenie Siedmiu Sakramentów” to rzadko spotykane przedstawienie. Jezus ukazany jako Mąż Boleści- żywa fontanna a z jego ran spływa krew, wokół udzielane są sakramenty.
Obraz w predelli „Ostatnia Wieczerza” to najwspanialszy przykład wczesnobarokowego światłocienia, bardzo plastyczny, klasą malarską może się równać z ówczesnymi dziełami europejskimi. Wszystkie postaci oświetlone są punktowo, światłem ze świec. Po bokach widzimy sceny rodzajowe, gdzie autor bardzo sprawnie namalował szklane i złote naczynia, inspirując się martwą naturą holenderską.
Obrazy mają niezwykłą oprawę, ołtarz jest niemal w całości złocony i srebrzony, a płaszczyzny wypełnione są złoconymi kamyczkami, dopełnieniem są laserunki na srebrzeniach w kolorze głębokiej czerwieni, podkreślające krew Chrystusa z obrazu głównego. Ołtarz posiada formę typu architektonicznego, z rozbudowanym rzeźbiarsko, w stylu manieryzmu niderlandzkiego, zwieńczeniem i predellą. Predella po bokach ozdobiona jest rzeźbioną dekoracją ornamentalną wolutowo-liściastą. Nastawa ołtarza flankowana parą kolumn złoconych z bogatą rzeźbiarską dekoracją, w części dolnej z ornamentem okuciowo-akantowym z główkami aniołków, w górnej z winoroślą. Po bokach rzeźbione ucha o motywach okuciowo-akantowych i kiści winogron. Głowice kolumn korynckie, wspierają belkowanie z dekoracją o motywach roślinnych i lambrekinu umieszczonego pod gzymsem, pośrodku gzymsu widoczny kartusz herbowy. W zwieńczeniu, obraz wokół którego znajdują się cztery rzeźbione postacie aniołów. Po bokach płaskorzeźbione wazy w formie stylizowanych kartuszy z podwieszonymi festonami. Całość wieńczy rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego.
W trakcie prac konserwatorskich przeprowadzono dezynfekcję, dezynsekcję i impregnację drewna, usunięto przemalowania i warstwy wtórnych pozłot, wykonano uzupełnienia ubytków drewna, zapraw, zrekonstruowano warstwę malarską, złocenia, srebrzenia, laserunki oraz zabezpieczono obrazy.

Prace prowadzone są dzięki dotacji Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku oraz Kurii Diecezjalnej w Pelplinie reprezentowanej przez Biskupa Pelplińskiego ks. dr. Ryszarda Kasynę oraz ks. Infułata Tadeusza Brzezińskiego – Proboszcza Parafii Katedralnej. Konserwacja przeprowadzana jest przez zespół dyplomowanych konserwatorów z Torunia pod kierunkiem mgr Agnieszki Katarzyny Przepióry i mgra Michała Ziemkiewicza. Nad pracami nadzór konserwatorski sprawował Diecezjalny Konserwator Zabytków ks. Kanonik Wincenty Pytlik oraz Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obiekt został przebadany przez specjalistę z Zakładu Technologii i Technik Malarskich UMK w Toruniu, mgra Adama Cupę.

[fblike]

Źródło: Radio Głos

Ocalone przez BGK

Muzeum Diecezjalne im. Bpa Stanisława Wojciecha Okoniewskiego we współpracy z Biblioteką Narodową oraz Bankiem Gospodarstwa Krajowego serdecznie zapraszają do obejrzenia wystawy „Ocalone przez BGK” .

Wystawa opowiada o wydarzeniach związanych z uratowaniem zbioru zabytków polskiego i światowego dziedzictwa kulturowego, złożonych przed wybuchem II wojny światowej w skarbcu BGK przez Bibliotekę Narodową oraz Bibliotekę Seminarium Duchownego w Pelplinie. Obie te instytucje w obliczu zagrożenia wojennego przekazały BGK na przechowanie bezcenne eksponaty ze swoich zbiorów.

Po wybuchu II wojny światowej, kiedy warszawska centrala Banku Gospodarstwa Krajowego ewakuowała się w kierunku wschodniej granicy II RP, szczególną pieczą otoczono depozyty obydwu instytucji. Znajdowały się wśród nich bezcenne cymelia: egzemplarz Biblii wydrukowanej w XV wieku przez Johanna Gutenberga, Kazania Świętokrzyskie, Psałterz Floriański a także autografy muzyczne Fryderyka Chopina.

Mają Państwo możliwość zapoznania się z historią wojennej odysei skarbów kultury, spośród których na wystawie prezentowana jest zaledwie ich część w formie konserwatorskich reprintów i makiet.

W Muzeum Diecezjalnym wystawę będzie można oglądać od 12 lutego do 30 lipca br.

Dodatkowe informacje można znaleźć na stronach internetowych: Biblioteki Narodowej: www.bn.org.pl oraz Banku Gospodarstwa Krajowego: www.bgk.com.pl

Zakończenie prac przy księgach z biblioteki diecezjalnej

Drogocenną część kolekcji Biblioteki Diecezjalnej im. Biskupa Jana Bernarda Szlagi w Pelplinie stanowi  zabytkowy księgozbiór. Obok, bodajże najbardziej znanej pozycji –  Biblii 42 wierszowej Gutenberga, wyróżnić można bogaty zbiór inkunabułów oraz ksiąg rękopiśmiennych.

W 2014 roku w ramach programu finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zrealizowano we współpracy z pracownikami Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu dwa projekty.

Pierwszy z nich obejmował konserwację oraz digitalizację trzech woluminów zawierających inkunabuły:

1. Niavis Paulus, Colores rhetoricae disciplinae, wyd. Martinus Landsberg Lepzig, 1495 rok,

sygn. Inc. Qu. 228, wolumin współoprawny z pięcioma drukami:

Venantius Honorius Clementianus Fortunatus s., De resurrecione Christi Carmen. – Pius II papa: Carmen de passion Domini, wyd. łac.Thanner, Leipzig, 1498/1500 r., sygn. Inc.Qu.229;

Prudentius Aurelius Clemens, Liber Historiarum,( Dittochćon), wyd. Wofgang Stöckel, Leipzig,

ok. 1503 r., sygn. Inc.Qu.230;

Persius Aulus Flaccus, Satire, cum commentis Ioannis Britannici et Iodoci Badii Ascensii,

wyd. Io. De Vingle, Lyon,  7 VIII 1500 r., sygn. In.Qu.231;

Hermanus Torrentinus, Elucidarius carminum et historiarum vel Vocabularius poeticus,

wyd. Koln [Corn. de Zierikzee, post 1500? r.],  sygn. In.Qu.232;

Poggius Florentinus, Facetiae, wyd. Conr. Kachelofen, Leipzig, 1491 r. sygn. Inc.Qu.233.

2. Hollen Gotschalcus Praeceptorium divinae legis, wyd. przez Antoniusa Kobergera w Norymberdze,

22 IX 1497 r., sygn. Inc.Qu. 273.

3. Joannes Nider Praeceptorium divinae legis, sive Expositio decalogi, wyd. Antonius Koberger,

28 VII 1496 r. , Nürnberg, sygn. Inc.Qu.277.

Drugi projekt zakładał szerokie, interdyscyplinarne badania specjalistyczne oraz digitalizację unikatowego, czternastowiecznego rękopisu na pergaminie GRADUALE DE TEMPORE ET DE SANCTIS, rps. L. 13. Ze względu na bardzo zły stan zachowania zabytku, przewidziano również prace konserwatorskie i restauratorskie. W 2014 roku zrealizowano ich pierwszy etap skupiający się głównie na elementach oprawy kodeksu i zabezpieczeniu bloku manuskryptu przed dalszymi uszkodzeniami.

Zakończyła się konsrewacja renesansowych obrazów

mkidn_01_cmyk

Zakończyła się konserwacja  niezwykle cennych obrazów wraz z oryginalnymi ramami z epoki, ze zbiorów pelplińskich. Są to unikatowe dzieła polskiego renesansu, przedstawiające Biskupów Chełmińskich. Trzy obrazy poddane zostały pełnej konserwacji: portret Biskupa Piotra Kostki 1593 r., Biskupa Hieronima Rozdrażewskiego 1579 r. oraz Biskupa Jana Kuczborskiego z 1615 r., a dwa  obrazy: portret Biskupa Piotra II Tylickiego z 1597 r., Biskupa Wawrzyńca Gembickiego z 1600 r. oczyszczono z zabrudzeń powierzchniowych, skonsolidowano i zabezpieczono przed dalszym zniszczeniem.

 

Prace konserwatorskie prowadzono dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Kurii Diecezjalnej Pelplińskej oraz Muzeum Diecezjalnego. Ministerstwo Kultury przyznało środki w ramach programu Dziedzictwo kulturowe, priorytetu Wspieranie Działań Muzealnych.

Obrazy wymagały natychmiastowej interwencji ze względu na swój zły stan zachowania – liczne ubytki, przemalowania, osypującą się warstwę malarską wraz z zaprawą, osłabione płótno, rozpadające się ramy. W ramach zadania wykonana została kompleksowa pełna konserwacja, badania budowy technicznej, analizy mikrochemiczne pigmentów i spoiw, badania spektograficzne.